032 Hư ảo

[bài 32] (Mạn thuật 10/14)

Tưởng thân hư ảo nổi bằng bèo,
Chí cũ công danh vuỗn rã keo.
Viện có hoa tàn chăng quét đất,
Nước còn nguyệt hiện sá thôi chèo.
Lòng người tựa mặt ai ai khác,
Sự thế bằng cờ bước bước nghèo.
Không hết kể chi tay trí thuật,
Ðể đòi khi ngã thắt khi eo.

Chú thích

(032.1) hư ảo: nghĩ thân hư huyễn như bèo nổi. Câu này mang ý câu kệ trong kinh Kim Cang 金剛: Nhất thế hữu vi pháp như mộng huyễn bào ảnh 一切有爲法如夢幻泡影 (Hết thảy các thứ trong phép hữu vi đều như mơ như ảo như bọt như bóng). Thơ chữ Hán của Nguyễn Trãi, trong bài Quy Côn Sơn chu trung tác 歸崑山舟中作 cũng có câu tương tự: Thập niên phiêu chuyển thán bồng bình 十年飄轉嘆蓬萍 (Mười năm phiêu giạt than thân bồng bèo).
(032.2) rã keo: chí cũ lập công danh chẳng còn bám dính nữa (keo đã rữa).
(032.4) thôi chèo: tiếc hoa tàn nên không quét sân, muốn ngắm bóng trăng trong nước hãy ngưng chèo thuyền.
(032.5) ai ai khác: Tử Sằn 子莘 (tức Y Doãn 伊尹) nói: Nhân tâm chi bất đồng như kì diện yên 人心之不同如其面焉 (Lòng người ta khác nhau như mặt người ta không ai giống ai).
(032.6) bước bước nghèo: việc đời như nước cờ, mỗi bước mỗi ngặt nghèo.
(032.7) trí thuật: ở đời có lắm kẻ nhiều mánh lới, tìm cách đòi hỏi sách nhiễu người thất thế, hoặc thắt buộc gay gắt người trong cảnh khó khăn.