031 Am quạnh

[bài 31] (Mạn thuật 9/14)

Am quạnh thiêu hương đọc ngũ kinh,
Linh đài sạch một dường thanh.
Nhà còn thi lễ âu chi ngặt,
Ðời phạp văn chương uổng mỗ danh.
Ðầu tiếc đội mòn khăn Ðỗ Phủ,
Tay còn lựa hái cúc Uyên Minh.
Chi là của tiêu ngày tháng,
Thơ một hai thiên rượu một bình.

Chú thích

(031.1) ngũ kinh: năm bộ kinh sách chính của nhà nho: Dịch, Thư, Thi, Lễ và Xuân Thu (易, 書, 詩, 禮, 春秋).
(031.2) linh đài: đài thiêng. Chỉ tâm linh, con tim, cõi lòng.
(031.3) âu chi ngặt: lo chi nghèo.
(031.5) khăn Ðỗ Phủ: thơ Ðỗ Phủ 杜甫 (712-770) trong bài Phụng tặng Vi Tả thừa trượng thập nhị vận có câu: Nho quan đa ngộ thân 儒冠多誤身 (Mũ áo nhà nho thường làm lụy thân).
(031.6) Uyên Minh: tức Ðào Uyên Minh 陶淵明 (365-427). Có lần làm quan Huyện Lệnh ở Bành Trạnh. Nhân trên quận sai viên đốc bưu (một chức lại nhỏ đi thâu thuế) đến huyện, nha lại trình với ông nên đeo đai ra đón. Ông than: "Ta có thể nào vì năm đấu gạo (lương huyện lệnh thời đó) mà phải khom lưng ư?" rồi trả áo mão cho triều đình, viết bài Quy khứ lai từ 歸去來辭 trong đó có câu: Tam kính tựu hoang, tùng cúc do tồn 三徑就荒, 松菊猶存 (Ba con đường trong vườn đã hoang, nhưng tùng cúc vẫn còn). (Xem Cổ văn Trung Quốc, trang 183-185, Nguyễn Hiến Lê, Nhà xuất bản Xuân Thu, Houston, USA)